• News
  • Blogs
  • Gurukulam
English हिंदी
×

My Notes


  • TOC
    • पुंसवन संस्कार
    • नामकरण संस्कार
    • अन्नप्राशन संस्कार
    • मुण्डन (चूडाकर्म) संस्कार
    • शिखा स्थापन संस्कार
    • विद्यारम्भ संस्कार
    • यज्ञोपवीत संस्कार
    • वानप्रस्थ (प्रव्रज्या) संस्कार
    • जन्मदिवसोत्सव
    • विवाह दिवसोत्सव
  • My Note
  • Books
    • SPIRITUALITY
    • Meditation
    • EMOTIONS
    • AMRITVANI
    • PERSONAL TRANSFORMATION
    • SOCIAL IMPROVEMENT
    • SELF HELP
    • INDIAN CULTURE
    • SCIENCE AND SPIRITUALITY
    • GAYATRI
    • LIFE MANAGEMENT
    • PERSONALITY REFINEMENT
    • UPASANA SADHANA
    • CONSTRUCTING ERA
    • STRESS MANAGEMENT
    • HEALTH AND FITNESS
    • FAMILY RELATIONSHIPS
    • TEEN AND STUDENTS
    • ART OF LIVING
    • INDIAN CULTURE PHILOSOPHY
    • THOUGHT REVOLUTION
    • TRANSFORMING ERA
    • PEACE AND HAPPINESS
    • INNER POTENTIALS
    • STUDENT LIFE
    • SCIENTIFIC SPIRITUALITY
    • HUMAN DIGNITY
    • WILL POWER MIND POWER
    • SCIENCE AND RELIGION
    • WOMEN EMPOWERMENT
  • Akhandjyoti
  • Login
  • TOC
    • पुंसवन संस्कार
    • नामकरण संस्कार
    • अन्नप्राशन संस्कार
    • मुण्डन (चूडाकर्म) संस्कार
    • शिखा स्थापन संस्कार
    • विद्यारम्भ संस्कार
    • यज्ञोपवीत संस्कार
    • वानप्रस्थ (प्रव्रज्या) संस्कार
    • जन्मदिवसोत्सव
    • विवाह दिवसोत्सव
  • My Note
  • Books
    • SPIRITUALITY
    • Meditation
    • EMOTIONS
    • AMRITVANI
    • PERSONAL TRANSFORMATION
    • SOCIAL IMPROVEMENT
    • SELF HELP
    • INDIAN CULTURE
    • SCIENCE AND SPIRITUALITY
    • GAYATRI
    • LIFE MANAGEMENT
    • PERSONALITY REFINEMENT
    • UPASANA SADHANA
    • CONSTRUCTING ERA
    • STRESS MANAGEMENT
    • HEALTH AND FITNESS
    • FAMILY RELATIONSHIPS
    • TEEN AND STUDENTS
    • ART OF LIVING
    • INDIAN CULTURE PHILOSOPHY
    • THOUGHT REVOLUTION
    • TRANSFORMING ERA
    • PEACE AND HAPPINESS
    • INNER POTENTIALS
    • STUDENT LIFE
    • SCIENTIFIC SPIRITUALITY
    • HUMAN DIGNITY
    • WILL POWER MIND POWER
    • SCIENCE AND RELIGION
    • WOMEN EMPOWERMENT
  • Akhandjyoti
  • Login




Books - युग संस्कार पद्धति

Media: TEXT
Language: HINDI
TEXT


नामकरण संस्कार

Listen online

View page note

Please go to your device settings and ensure that the Text-to-Speech engine is configured properly. Download the language data for Hindi or any other languages you prefer for the best experience.
×

Add Note


First 1 3 Last

(1) मेखला बन्धन — माता या पिता अपने हाथ में मेखला (बनी हुई करधनी या कलावा) लें और सूत्र दुहरायें-
 सूत्र —

ॐ स्फूर्तं तत्परं करिष्यामि। (शिशु में स्फूर्ति और तत्परता बढ़ायेंगे।)

शिशु की कमर में सूत्र बांधते हुए यह मंत्र बोला जाये-
 मंत्र-

ॐ गणानां त्वा गणपति ॐ हवामहे,     प्रियाणां त्वा प्रियपति ॐ हवामहे, निधीनां त्वा निधिपति ॐ हवामहे,     वसोमम। आहमजानि गर्भधमा त्वम जासि गर्भधम्।।
 (2) मधुप्राशन — माता चम्मच में शहद लेकर सूत्र दुहरायें।
 सूत्र —

ॐ शिष्टतां शालीनतां वर्धयष्यामि।
(शिशु में शिष्टता-शालीनता की वृद्धि करेंगे।)

शिशु को शहद चटाते हुए यह मंत्र बोला जाये।
 मंत्र —

ॐ मंगलं भगवान् विष्णु, मंगलं गरुडध्वजः।     मंगलं पुण्डरीकाक्षो, मंगलायतनो हरिः।। 
(3) सूर्य नमस्कार — पिता शिशु को गोदी में लेकर सूत्र दुहराये।
 सूत्र —

ॐ तेजस्वितां वर्धयिष्यामि। (शिशु की तेजस्विता में वृद्धि करेंगे।)
इसके बाद उसे सूर्य के प्रकाश में ले जायें। इस बीच गायत्री मंत्र का सस्वर पाठ चलायें।
 (4) भूमि पूजन-स्पर्श — माता हाथ में अक्षत-पुष्प लेकर सूत्र दुहराये ।
 सूत्र—
ॐ सहिष्णुं कर्तव्यनिष्ठं विधास्या(शिशु को सहनशील और कर्तव्यनिष्ठ बनायेंगे।)
सूत्र पूरा होने पर अक्षत-पुष्प पृथ्वी पर अर्पित करें और मन्त्रोच्चारण के साथ शिशु का स्पर्श पृथ्वी से करें
मंत्र —

ॐ मही द्यौः पृथिवी च नऽ, इमं यज्ञं मिमिक्षताम् ।     पिपृतां नो भरीमभिः ।। ॐ पृथिव्यै नमः ।
 (5) नाम घोषणा — नाम लिखी थाली पर से आवरण हटाकर प्रतिनिधि शिशु के नाम की घोषणा करें, फिर उसका नाम लेते हुए उद्घोष करायें।
 (1) प्रतिनिधि शिशु का नाम लें — (सब कहें) चिरंजीवी हो । (2) ’’ ’’ (सब कहें) धर्मशील हो ।।  (3) ’’ ’’ (सब कहें) प्रगतिशील हो ।। 
(6) परस्पर परिवर्तन-लोकदर्शन — सभी उपस्थित जन सूत्र दुहरायें।
 सूत्र—

ॐ उपलालनं करिष्यामि-अनुशिष्टं विधास्यामि ।     (शिशु को दुलार देंगे-अनुशासन में रखेंगे।)

तदुपरान्त गायत्री मंत्र बोलते हुए पहले मां शिशु को पिता के हाथ में दे, पिता घर के सभी सदस्यों-गुरुजनों को दें और वे उपस्थित पड़ौसी आदि परिजनों को दें।
(7) बालप्रबोधन — प्रतिनिधि शिशु को अपनी गोद में लेकर उसके कान के पास बोलें।
(क) भो तात ! त्वं ईश्वरांशोऽसि ।    (हे तात! तुम ईश्वर के अंश हो।)
(ख) मनुष्यता तव महती विशिष्टता । (तुम्हारी सबसे बड़ी विशेषता मनुष्यता है।)
(ग) ऋष्यनुशासनं पालयेः ।(जीवन भर ऋषि-अनुशासन का पालन करना।)
 यहां यज्ञ-दीपयज्ञ की प्रक्रिया जोड़ें।
(8) आशीवर्चन — सभी लोग अक्षत-पुष्प की वर्षा करते हुए आशीर्वाद प्रदान करें।
प्रतिनिधि निम्नांकित मंत्र वाक्य बोलें—

भो शिशो! त्वं आयुष्मान् वर्चस्वी तेजस्वी श्रीमान् भूयाः । 
(9) संकल्प एवं पूर्णाहुति — घर के प्रमुख सदस्य हाथ में अक्षत, पुष्प, जल लेकर संकल्प सूत्र दुहरायें और पूर्णाहुति मंत्र के साथ दीपक की थाली में चढ़ा दें—
संकल्प – अद्य ........ गोत्रोत्पन्नः ......... नामाहं नामकरण संस्कार सिद्ध्यर्थं देवानां तुष्ट्यर्थं देवदक्षिणा अन्तर्गते- स्फूर्तं तत्परं करिष्यामि, शिष्टतं शालीनतां वर्धयिष्यामि, तेजस्वितां वर्धयिष्यामि, सहिष्णुं कर्तव्यनिष्ठं विधास्यामि, उपलालनं करिष्यामि, अनुशिष्टं विधास्यामि इत्येषां व्रतानां धारणार्थं संकल्पं अहं करिष्ये ।।





First 1 3 Last


Other Version of this book



युग संस्कार पद्धति
Type: TEXT
Language: HINDI
...

युग संस्कार पद्धति
Type: SCAN
Language: EN
...

யுக ஸம்ஸ்கார பத்ததி
Type: SCAN
Language: EN
...

યુગ સંસ્કાર પદ્ધતિ
Type: SCAN
Language: EN
...


Releted Books



गहना कर्मणोगतिः
Type: TEXT
Language: HINDI
...

21st Century The Dawn Of The Era Of Divine Descent On Earth
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

21st Century The Dawn Of The Era Of Divine Descent On Earth
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

21st Century The Dawn Of The Era Of Divine Descent On Earth
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

21st Century The Dawn Of The Era Of Divine Descent On Earth
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

The Absolute Law of Karma
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

The Absolute Law of Karma
Type: SCAN
Language: ENGLISH
...

त्योहार और व्रत
Type: SCAN
Language: HINDI
...

त्योहार और व्रत
Type: SCAN
Language: HINDI
...

ऋगवेद भाग 2-A
Type: SCAN
Language: EN
...

ऋगवेद भाग 2-A
Type: SCAN
Language: EN
...

ऋगवेद भाग 2-A
Type: SCAN
Language: EN
...

ऋगवेद भाग 2-A
Type: SCAN
Language: EN
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

बलि वैश्व
Type: TEXT
Language: HINDI
...

वाल्मीकि रामायण से प्रगतिशील प्रेरणा
Type: TEXT
Language: HINDI
...

वाल्मीकि रामायण से प्रगतिशील प्रेरणा
Type: TEXT
Language: HINDI
...

गहना कर्मणोगतिः
Type: TEXT
Language: HINDI
...

Articles of Books

  • पुंसवन संस्कार
  • नामकरण संस्कार
  • अन्नप्राशन संस्कार
  • मुण्डन (चूडाकर्म) संस्कार
  • शिखा स्थापन संस्कार
  • विद्यारम्भ संस्कार
  • यज्ञोपवीत संस्कार
  • वानप्रस्थ (प्रव्रज्या) संस्कार
  • जन्मदिवसोत्सव
  • विवाह दिवसोत्सव
Your browser does not support the video tag.
About Shantikunj

Shantikunj has emerged over the years as a unique center and fountain-head of a global movement of Yug Nirman Yojna (Movement for the Reconstruction of the Era) for moral-spiritual regeneration in the light of hoary Indian heritage.

Navigation Links
  • Home
  • Literature
  • News and Activities
  • Quotes and Thoughts
  • Videos and more
  • Audio
  • Join Us
  • Contact
Write to us

Click below and write to us your commenct and input.

Go

Copyright © SRI VEDMATA GAYATRI TRUST (TMD). All rights reserved. | Design by IT Cell Shantikunj